Kesê mino, destê mino, zimanê mino.

Kesê mino, destê mino, zimanê mino.

Ey qeraşê ber aşê, min te kir dewsa paşê, tu bi çengirê min digrî, davêjî ser kaşê.

Dilê min tepka rêxê ye, heft sala geriyam li çolê ye, sala heşta polî poşman vegeriyam malê ye.

Parsek çû ber deriyê dewlemendê xesîs, şîret lê kir: Bila mirov mêr be, bila rojekê li dinê be.

Rê bi rêveçûnê xelas dibe.

Bi alastinê zik têr nabe.

Bi got got, mirov naçe cot.

Kêmaniya kesekî ji kesî re nabe kêmanî.

Kesê çavbirçî, kerê bi bar ve dadibeliîne.

Zêr zingar nagire.

Bi kerê nikare, êrîşê dibe ser kurtên.

Sibe tê xêr pêre tê.

Belê heye, bela heye.

Malê xesîs diçe fetîs.

Her tiştê ku zer dike ne zêr e.

Xweziya sêwiya, ne hêvî ye.

Qencî bi xerabiyê tê vegerandin.

Tajî bi zorê nare seydê.

Bêjin lal e, nebêjin tiral e.

Gîha şîn tê li koka xwe tê.

Xweş dibe dewsa xenceran, xweş nabe dewsa xeberan.

Çiya çiqas bilind be, rê pê dikeve.

Agir û pîşo li ba hev nabe.

Hesin bi germî tê tewandin

Mal tê, can nayê

Peyva ket nav sî û sê diranan, dikeve nav sî û sê zimanan

Dinya ji kesî re nabe yar.

Ban qul e, binban şil e.

Bav pişt e, dê her tişt e.

Heçî jinekê bîne, divê tûrek pereyê wî yan barek derewê wî hebe.

Pere, xulamekî qenc e; lê axayekî xirab e.

Baş be, lê ne belaş be.

Serê heft newala, newalek e; serê heft gotina, gotinek e.

Tiştê nîvî, jê neke hêvî.

Heta navê mirov derdikeve, bila çavê mirov derkeve.

Ez bi te nikarim, ma ez bi xwe jî nikarim?

Li derîyê xelkê mexin bi tilîka, dê li derîyê we bixin bi hulmika.

Ê nebêje û bike şêr e, ê bibêje û bike mêr e, ê bibêje û neke kerê nêr e.

Tiştê dest dike, dê û bav nake.

Taştê û firavîn fêde ne, dawî seravden e.

Bila zikê meriv têr be, bila ji qalikê dêr be.

Kevaniya malê bi nan xwêya xwe zane.

Mar ji pûngê aciz e, pûng diçe li ber qula mar de hêşîn dibe.

Em sêwiyên bi dê û bav in.

Xwezî bi wê bihîstinê, lê ne bi wê dîtinê.

Ker li ker, berx li ber.

Her serî dimîne, ecêba dibîne.

Heft salan xela be, ne salekê berberî be.

Bila bazar li şûvê be, ne li pirêzê be.

Xwezî ez bûka metika xwe bûma, firaxşoka şorbê û dimsê bûma.

Bila çavekî meriv tune be, bila bextê meriv hebe.

Bila bûk çê be, bila keça sê be.

Dê û dotê şer kir, kêmaqilan jî bawer kir.

Bila mirin hebe, pîrbûn tune be.

Çûne şûna miriyan, herkes li yên xwe giriyan

Bila dil bi dil be, bila tûrê parsê li mil be, bila binê tûr jî qul be

Mir kerê qazî, her kes çû tazî, qazî bi xwe mir, kesî nekir lê gazî

Wexta ku gîha bû kes ne xuya bû, dema bû firîk Hemo û Heso bû şirîk

Çûme mala dewrêşan, dane ber min mastê gamêşan.

Rovî xistine newalek xalî, jê heye bûye walî.

Sal û mehê carekê nêçîra min hat, ew jî gûyê tajiya min hat.

Tajiyê Mihê Koro berdidane kîvroşkan, diçû qijikan

Hevalê barê ketî tune ye

Kêm kêm bixwe, her tim bixwe

Heta serê govendê xwar be, govend rast nabe

Yê neçîne, naçine

Dilên mêvanan nehêlin, wê bi xwe herin

Ê ne li mala, nizane bi hewala

Xwediyê xêra, dibe evdalê ber dêra

Şêr ji caran dikeve, rovî li newalan tolbazan dide xwe

Diya baş ji hezar ma'limî çêtir e.

Gûzek gûzek, dibe dîzek.

Bi betalan re nekeve şitexaliyê / peyvê.

Kesê cêran çêke, dikare çembil jî pê ve bike.

Bila mirov deyndar be, ne xwîndar be.

Tu xwe nepesinîne, bila xelk te bipesinîne

Mirov di agirê dostan de naşewite.

Rizqê mêvanan fireh e.

Deriyê xêran nayên girtin.

Heta mirov nexweş nekeve, mirov nizane bê şev çiqasî dirêj e.

Malê erzan bi hîlet e, malê biha bi hikmet e.

Bela nezanan ji ya zaliman xerabtir e.

Dijminê bêderew, çetir e ji dostê bê şeref.

Hevalên şahiyê zehf in, ên şînê kêm in.

Mal, qiloçê mêran e.

Bi şev deriyê xwe bigire, bi roj devê xwe bigire

Ne dixwe ne jî dide hevalan, kurmî dike û diavêje newalan

Kes nikare bi kesî re bike, her kes bi xwe dike.

Bibe xulamê zana, nebe mîrê nezana.

Meşkê li teşkê nexîne.

Jina baş mêrê nebaş jî baş dike

Çav çavan şerm dike, bertîl keviran nerm dike.

Pîrê yeqîn ne dikir ku mêrekî bike; îja dawa şeşek û hefteka dike.

Bi vê kerê, em nagihîjin bênderê.

Ka ne ya te ye, ma kadîn jî ne ya te ye.

Bipirse ji kalê zemena û ji xortê geriyayî.

Mirov ji qehran xwe davêje behran.

Ji weliya xwelî, ji xweliyê welî.

Dê bibîn e, dotê werîn e.

Xwediyê karê, kar nexwari ye.

Kurmê şîrî, heta pîrî.

Mar e, ne cih e û ne war e.

Ga dikeve, kêr pir dibin.

Êşa li hevala, tîra li kendala.

Ez dixwum nan û avê, min mineta kesî navê.

Mala kal û pîran, çêtir e ji mala axa û mîran.

Kundê li serê şikêra, rûnanê li dewsa şêra.

Dinya milk e, kes tune hil ke.

Bi gotinê, bizin nayê dotinê.

Hesp siwarê xwe nas dike.

Serê heft newala, newalek e; serê heft gotina, gotinek e.

Ji serê qijikê qelî çênabe.

Balinde li ser nêçîra xwe dirêse.

Hespê çê siwarê xwe di tengasiyê de nahêle.

Gîha di bin keviran de namîne.

Pere, xulamekî qenc e, lê axayekî xirab e.

Dew tune fir bike, li hespê siwar dibe çir dike

Kevir bi kevir, dibe dîwar

Mirovê rast ew e ku li ser esl û feslê xwe disekine

Kevirê xwe deyn bi esasî, bila dil neke was wasî

Kêfa destan reş nebe, tahma devan xweş nabe

Hespê bi bez, jinê bi lez

Kes miriyên xwe bi saxên kesî nade

Xera dibe mala zêran, xera nabe mala mêran

Bila çavên mirov li rêya dûr be, ne li qebra kûr be

Hesp dibeze, siwar pesnê xwe dide

Kevirê niç niçî, ji devê wî gurî derket, ket devê vî hirçî

Kaniyên esîl, nabin mesîl.

Ji pezê pir ma kavirê kur.

Mîr jî dimre, gayê pîr jî dimre.

Kula min di zikê te de ye.

Çiqas dirêj dibe, ewqas qirêj dibe.

Lome kêç in, bi me re dizeliqin.

Ji dê û bava dikeve hezar hawa.

Di bêjingê de dotiye, di seradê de meyandiye.

Berxê mîjo nabe beran.

Dest dest dişo vedigere dev û rû dişo.

Ku hûngivê te nebe, mêş li te nacivin.

Ya çû, nede dû.

Zebeş bi dengê xwe, hinar bi rengê xwe.

Qismet, li ser dest û linga ye.

Av di gola de genî dibe.

Şîret li keran nabin.

Devê rovî negiha tirî got tirş e

Hevalên kêfê pir in, yên şînê kêm in

Ez bibêjim ez, tu bibêjî ez, wê kî here ber pez

Ne dara di ser xwe re jê bik, û ne jî ya di bin xwe re

Hinek hene ji xwarinê re xweş in, ji kar re nexweş in

Her çûk bi zimanê xwe dixwîne

Ne dêrê xera bik, ne mizgeftê ava bik

Werîs diqete dibe çar serî

Şahidê rovî, dûva rovî ye

Ji eşîran eşîra me, ji gundan gundê me, ji malan mala me, ji mala me ez û birayên xwe lê zêde zêde jî ez.

(Ji bo kesên ku pesnê xwe didin)

Av di cihê teng de, deng dide

Li ba te şivan e, li ba min siltan e

Belê heye, bela heye

Ku mirov kete avê, ha li çogê ha li navê

Salekê şivan e, deh salan heywan e

Ebdoyê me çermê xwe davêje, xuyê xwe navêje

Her kes mêrê roja xwe ye

Kesên derewîn carek dixwin firavîn

Bila xulamê zana bim, ne axê nezana bim

Kezebê! Xwe bide pala neqebê, wa li me derketin siwarê xezebê

Def jî ji wan e, zirne jî wan e

Xwedê nanê gavaniyê neke dawa kesî

Etar e dil ji malê sar e

Dinya lêhatin e, ne jêhatin e

Keça bidin mêra, ne zêra

Ji zarokên nebûyî re cila nedirûn

Parsek e bi şûr û qertek e

Bêyî xwediyan, seriyan kûr dikin

Pere ji bo her tiştî, lê her tişt ne ji bo pere

Ku dê bibe jinbavî, bav dike filehê raîtî (xayin).

Carina tiştekî biçûk ji tiştekî mezin çêtir û bihatir e.

Ez namirim bi vê derbê, lê ezê bimrim bi vê kerbê.

Goştê me bi hev dide xwarin.

Paleyê pûş e (ji kesên ku karên bêmane û vala dikin re tê gotin).

Halê me halê kûçik e.

Çima deng nabe xwe? Loo... Lêê...

Ez ez im, tu tu ye.

Av bi bêjîngê nayê serhev.

Ba ji tahtê çi dibe?

Ban qul be wê binban şil be

Behr bi devê kuçikan heram nabe

Bext nadim bi text.

Bila hespê çê be, bila bê nal be.

Bila rû biêşe zik neêşe.

Birîndar bi birîna xwe zane.

Bike weke mêran, bixwe weke şêran.

Çêlîkên maran bê jahr nabin.

Çira ji kora re def ji kera re bêfêdeye.

Dara xwezîya şîn nabe.

Destê xebitî li ser zikê têr e.

Dêhn ne dêhnin; ên ji wan bawer dikin dêhnin.

Dê û dotê şerkirin, bêaqila bawer kirin.

Erd birinc û av rûn be ku xwedî tunebe zû xelas dibe.

Eyarê bênamûsa firehe.

Ê ne di şer de be şêr e.

Fala qereçiya lihevderdikeve

Gotina ku kete nav dev û diranan, wê bigere li bajar û şaristanan

Gîha di bin keviran de namîne

Gur dukuje qijak dixwin

Ha kevir li cer ket ha cer li kevir ket

Hemi çêlek tên dotin, hemî gotin nayên gotin

Hem serê xwe dişkîne hem jî perê xwe dide

Her gîha li ser koka xwe şîn tê.

Her tişt ji ziravî mirov ji stûrî diqete.

Hûrik hûrik dagir tûrik.

Hûr bajo kûr bajo ga meêşîne

Kanya ku tu avê jê vedixwe keviran navêjê

Kes nakeve gora kesî

Kumê rasta tim qetyayî ye

Ku te girt bernede ku te berda bi dû nekeve

Kûçik ji kê bitirse bi wî alî ve direye

Malê axê diçe canê xulêm diêşe

Mirîşka bigere wê lingê wê bi zelq be

Mirov xwe bi destê xwe ne xwurîne xwura mirov naşikê

Ne dijminê xeraba bin; dijminê xerabiyê bin

Qantir nazê xwê şîn nayê.

Rûyê reş ne hewcî teniyê ye.

Şerê sibehê ji xêra êvarê çêtir e.

Şikefta ku sed pez heriyê wê sed û yek pez jî heriyê

Şûr kalanê xwe nabire

Timayî birakuje

Tirsa gur ji baranê heba wê ji xwe re kulavek çêkira

Tu çi têxe kewarê wê ew bê xwarê

Xilt çiqasî axê bikole bi serê xwe dadike

Jin heye gul e, jin heye kul e

Bila mirov kuştiyê şêran be lê ne girtiyê roviyan be

Hindik bide ber dasê, ku tu nemînî asê

Zewac, kirasê hesinî ye, ne diqete ne dirize

Desthelanîn fereca xêrê ye

Şêwr ji mewîjan xweştir e

Ger li xerîbiyê, mirin li welat xweş e

Zewac, girêka gû ye, ne bi desta vedibe ne bi deva

Mala yarê dîndarok, mal de tune arvanok

Ziman ji her tiştî şîrîntir e û ji her tiştî jî tehltir e

Ku dil kurmanc be, dîlber kurmancî ye

Bertîl kevran nerm dike

Kevirê giran, di cihê xwe da baş e

Ku kevir leqiya, ew terqiya

Çira derewan zû vedimire.

Zirt û fort karê qelsemêra ye.

Pirsa xwe bipêj, piştre bibêj.

Tiştnedîtyan/dinyanedîtya tişt nedîtin, golikek dîtin, kiras lê kirin

Sî kilamên hirçê hene, hemû jî li ser dara hirmê ne

Şeva reş ji êvar da xwiyaye

Her stêrk ne ya sibehê ne

Qenc kir bi xwe kir, xirab kir bi xwe kir

Roviyê gerok, ji şêrê xewar çêtir e

Du zebeş, bi destekî nayên girtin

Kes nikare bi kesî re bike, her kes bi xwe dike

Dostê bêaqil barê piştê ye

Dawet daweta mîran, agir ketiye feqîran

Ne dixwe ne jî dide hevalan, kurmî dike û diavêje newalan

Mêr bi navê xwe, teyr bi refê xwe, birûsk bi dengê xwe, şêr bi lepê xwe.

Ê ku pezê wî hebe wê gur têkevê; Ê ku rezê wî hebe wê brûsk lêkevê (Ê min tuneye)

Çira kesî heta sibê vêketî namîne.

Dil ne sifre ye ku mirov li ber her kesî veke.

Ji hemû hêkan çêlik dernakeve.

Gur pîr dibe , dibe qeşmerê roviyan

Hezar bavê çê, nabin weke şîrê dê

Dijminê bavan nabin dostê lawan

Welatê me welatê çîminjê ye

Xwe bi xwediyê xwe ke

Mêrê baş pê xeraba nasekine/namîne.

Ez û te, em hêsîrê Hemedanê ne.

Bavê te bedoş.

Xezûrê te bedoş.

Te ji min re aniye avdoş/keledoş

Şêr şêr e; çi jin, çi mêr e.

Bûk bi dilê zava ye.

Jin sitûna malê ye.

Zaro li ser dilê dê mezin dibin.

Dê tev bavî cotê bask e.

Bûk li hespê ye kes nizane nesîbê kê ye.

Zarok ya dê ye, ne ya bavê ye.

Dê ji bav şîrîntir e.

Bûkê tune zar û ziman, xesûyê tune dîn û îman.

Jin baş sebir e

Qîzê kê hene, ew paşa ne

Mêr têr e, kevanî şêr e

Mala bê jin mîna aşê bê diran e

Jin mirêka malê ye

Dê hejandî ye, dê mijandî ye

Jin dîwarê hundir e, mêr dîwarê derve ye

Jin dil kir dîwar qul kir

Bûka malê rewşa malê

Zarok li ser destê dê mezin dibin

Bûme bûk bûme pepûk

Jin kela mêra ye.

Jin û mêr, tevr û bêr

Bûka xala delaliya mala

Mêr kanî ye, jin birk e

Bûk heye kula xesûya xwe ye

Mêr çem e, jin gol e

Jin heye ji mêran zêde ye

Jina çê mêr dike wezîr, jina xirab mêr dike rezîl

Bextê merya hebya, çevekî merya tine bîya.

Hatin nav me bîyanî, ji me birin xanî.

Bextê hineka gûz e, xişxiş dike, ê hineka mewîj e didewise.

Dîn şîreta nagre, sabûn jî reş a gewr nake.

Mirina min dihat bîra min, ev nedihat bîra min.

Sal bi sal, xwezî bi par.

Ziman paleyê xwediyê xwe ye.

Tevn hate daran, namîne ji waran.

Kulmek ax ji kulmek zêr çêtir e.

Xwîn bi xwînê nayê şûştin.

Para xeydoka, çû ber ecacoka.

Bar naçe ber kerî, ker diçe ber barî.

Nîsan e çipik bi kîsan e, nîsan e bûka salan e.

Qam ji qama kermêşê, deng ji dengê gamêşê.

Cira kaniyê ji pûngê ne xweş bû, çû di çariya kaniyê de hêşîn bû.

Heyva Nîsanê, dew li kîsanê

Heyva Nîsanê, dew li pîsanê

Rastiyê vemeşêr û mebê ez im şêr.

Biharê pez, havînê werz, payîzê rez, zivistanê ez.

Gotinên pêşiyan