Skip to main content

Hin gotinên derûn û giyana trawmatîk

Dax û kewandina derûniya gevcilî ne b(k)arekî rehet e. Mirovê ku ketiye pirika trawmayê, zûbizû ji heriya wê pak nabe. Derûna teenî, giyana ecinî, fikr û ramanên genî disedirîne; heya nekeve qaloka xwe/hebûnê natebite.

 


Li derûna xerîb û xerîbistanê, dile me ji giyana me re pal û newal e.

Xeşîm û nezanê hebûna xwe me. Loma dibêjim; ’’çi bikim destê kurdan e li ber rûyan e’’

Kurd û Kurdistan bûye talima lingê nizan û xizan û erzana, erd û axa wê bi rext û rişmê xwe der dane.

 

Belkî agirê kulê bikeve mala fesat û şeytanê me Kurmanca..

 

Bedhal im, per û baskê qam û qidûmê derûna min şikestiye. Ji kedera derhişiya xwe, ji kula binhişiya xwe, dixwazim ji "xwe" re bibêjim û bilorînim.

Li derê derûn û giyana kavil rûniştî me, gilî û gazinê xwe ji hiş û derhişaya xwe dikim.

Behetî mame li qedera xwe...

 

Dilbikulo!

Welatê xelkê ji mirov re ne tu war e û star e.

Derûniya bindestan; rêwiyê serê riyan e, nexweşê nava ciyan e.

Dên û bala xwe bide xwe û hebûna xwe û destê xwe bide ser kurdiya xwe, û ji bîr neke ku soz û bextê bindestiyê, qewl û qirara serdestiyê li hev nabanin.

 

Kurdistan bi deman e.

 

Zikê reş e lê xeber xweş e.

Tembiya min li te, kêleka xwe nede kêleka kotiyê mêra; pê re nekeve gilî û gazin û gotina...

 

Mirov ji dêrisê derûnê dûr bikevin. Me Kurdistana xwe têr nedî, xêr jê nedî.

Derûndeqandî

 

Derûnxêrnedî

Derûna qerimî li devê derê xelkê xik û xalî disekine ji tanga xwe dûr dikeve û nikare desmala guneha li ser bextreşiya bindestiyê daweşîne û bibe malikê aqlê xwe...

Mirovê bindest ji hiş û aqilê xwe dûr û deraz e.

Serê xwe deyne ser dara xwebûnê bila bi xêr û silametî bizivire mala hebûnê.

 

Derûn û giyana şîwar û şerpeze...

Devê deriyê derûna min bi kilîta reş hatiyê mifte kirin.

 

Em ne sax û ne nesax in. Em di kaviliya derûn û giyana xwe de reben in. Pêgirtiyê derûna xelkê nin, bêpergal û xerabmal in. Xal û xetê jiyana me winda ye. Xelk, xwe li ser serê me dihejînin, li ba dikin; birîna dil û derûna me diherişînin. Derûn û giyana xelkê bûye serdilk û berdilka me. Serê dilê me her kul e, binê kezeba me her birîn e.

 

Çareseriya ruh û giyana bindestan ew e ku kul û derdê derûna wan tevrabe, birîna dilê wan ji nûve vebe. Keserê li ser kederê teze bike ku tahna li kezeba şewitî ketiye şiyar bike.

 

Ji xwe re şopê bigerîn in.

 

Em 'xwe' bi ilmê xelkê dixapînin. Loma tan û niçê derhişiyê ji hiş û berhişiya me kêm nabin.

Reng û timtêla mirov bi derûna mirov ve girêdayî ye. Heya mêzera li ser binhiş û derhişiya me bi xweşî ranebe, reşiya hiş û aqil, û nexweşiya derûn û giyanê ji me sadir nabe. Perda ber çavê mirov ronî nabe.

Em ne xwediyê mertalê xwebûna xwe ne loma qaçax û firarê hebûna xwe ne. Nikarin rabin ser darê derûn û giyana xwe. Agir girtiye serdil, şewat xwe berdaye bindil...

 


Gulmal bûye kulmal, nikare û nizane methê xwe bide û 'xwe' bipesinîne.

 

Dorhêşînî, derûnhêşiniyê bi xwe re tîne.

 

Mirovê bindest ji ber ku derûna serdestên xwe dihewînin nikarin derûna xwe bihebînin. Loma fikr û mitalê serdestên xwe di dilê xwe de disêwirînin. 'Xwe' bi sal û zemanê serdestê xwe ve girê dide. Tahna xerab li derûn û giyana xwe dixe. Hebûna xwe di oxira xelkê de dike berate. Loma çavê mirov li qet û qametê xwebûna mirov nakeve.

 

Heya qul û qewarên derhişiyê bi hişmendiya xwebûnê neyê bêjin û seratkirin, û mirov rastiya xwe seh neke, derûn û giyana hebûniya mirov haş nabe.

 

Mêrê kal im, bêhal im, bêpergal im, xerabmal im; kûr dinalim.

 

Heya mirov 'xwe' ji vê bengîtiya bindestiyê dûr nexe wê dilê mirov ji tan û rezîliya jiyanê pak nabe.

Derûna hişbir a bindestiyê, giyana mirov li mîratê digerîne. Bêfêmiya hiş û aqil çivan dide xwe û xeyalên heyînê ditemirîne.

Giyanxweşî bi şewq û şemala derûnê ve girêdayî ye.

Giyan ji ber gemariya qewara derûnê dinale...

 


Derdgirano! Qar û bêgarê bindestiyê barekî giran e. Marûsiya (phobia) derûn û giyanê, ji ber trawmaya bindestiyê ye. Dilê mirov ji qet û qametê jiyanê dihêle/dixelîne. Pergala xal û xetên giyanê ji hev belawela dike.

 

Berpala derûnê bêpergal be; rengê derûnê dibe beksê (image) giyanê.

 

Kulmalo! Bi vê eza niviz (egoya nizim), derûna me nagîje ti miraz û meqseda, û dê giyana me her zarîn û fîxan be.

 

Barbirê giyan û bixwebaweriyê derûn e. Divê mirov bîrkolê bîra xwe be.

 

Barbirê giyanê derûn e.

 

Derûna me fenanî sêlek ji sêla hesinî; agirek di hiş de yek di binhiş de û yek di derhiş de ye.

 

Derûnreşî bi ser me de anîne loma giyannexweşî ji me xalî nabe.

 

Trawmaya bindestiyê qetilderûn e.

 

Esl û esasê bêesla tunîne.

 

Bedderûnî

 

Derûn û giyan her li hev diqesidin. Divê mirov derûnkolê derhişiya xwe be ku giyana (rih) mirov hişyar û hiş(î)mend bibe.

 

Tîşên bindestiyê li ser derûn û giyana mirov de şax vedidin, şêl û pêla bejn û balê li hev diqelibîne. Halet û hacetê dil û hinavê mirov ji "xwe" dibin, cerdê bi cûrdê dixebitînin.


Serdest, gema bindestiyê li devê bindestê xwe dixim.


Qêrîn û qûtîna derûn û giyana bindesta ye.

 

Qewara derûnî


Oxilme, qontrol, ...

 

Ji bo mirov bikaribe bê ser hemdê xwe yê berê û ji aloziyên derûniyê rizgar bibe, divê mirov bi hemû feraset û xulqê qenc li kok û resentiya derûniya xwe bigere.

 

Fêm û têgihiştina bi feraset, rêbaz û rêkarên rageşî û liberxweketina derûnê, û şax û şovên dilxerabiyê bi handan û herikandina jiyana xweşrewan dinirxîne û hildikolîne, û rêc û resma giştaliya giyanê (ruh û rewan) erknas û xweşdil û hevkam dike; deftera jiyanê ji nivîsên dêwhezan û ji xwazyariyên fêlgeniyan pak dike.

Venasîna me kurdan venasîna germ e; hest û hevdilî li pêş e. Venasîna xelkê venasîna sar e; hiş,  bîr û aqilmendî li pêş e.


Zimanê kurdî dermanê birîna derûn û giyana kurdan e. Dengê kurdî ji bo kurdan vejîn û hebûna Kurdistan e. Birîna ziman dikişi binhiş û derhişiyê; axaftin wê dikşîne hiş û hişmendiyê.

 

,.....li pêşiya çelengsiwarê xwe dimelisim.

 

Derûn û giyan bi rêya pergala berevaniyê ve gemara xwe davêje qewara derhişiyê û ev qilêr di bîra derhişê de hetahetayê tê qeyd û bedkirin. Divê çareserkarê derûnî van qeyd û bendan bi şêwayê zanistên derûnî ve ji nû ve tomar bike.  Lewre qewara bîra derhişiyê nikare demdirêj vê gemarê bihefidîne; piştî demekê jiyan û giyan di bin barê vê gemara derûnê dieciqe û rê li ber wenda dibe.

Bindestiyê, dilê min ji derûn û giyana min sar kir; hişê min ji derhişiya min dûr û deraz kir; 'xwe'bûna min li dû hebûna xelkê xwar kir.

 

Ji bo ku hal û giyana mirov li mîratê negere û mirov xerabderûn nebe; divê mirov hebûna xwe di kavilê hiş û derûna xwe de bigere. Û bi qewlê kurdayetiyê gazin û lomê xwe ji derhişiya xwe û bavûkalê xwe bike.

Kula derûna mirov xwebûn e; keser û kedara rih û giyana mirov hebûn e.

 

Stara serê mirov, zimanê mirov e.

Derûnçeleng,

Derûniya limelim e

Derûna şerpeze

 

Qeyd û zincîrê bindestiyê giran e loma parsûyê derûniya bindesta xwar e û giyana wan limelim e.

 

Gava ewrê trawmayê tê mirov xweşiyê ji bîr dike: Destê mirov ji kar û amelê dinyayê nagere.

 

Mirov bi şev û roj ketinin heyra mal û hal û milkê dinê loma her daîm şiwar û stûxwar û şerpeze nin.

 

Sax û silamet be, li ber kurd û Kurdistana xwe be.

Xwedê kesî nexe tora nezan û zalima.

Destê mirov ji dinyayê sar dike, ...


Gotinên ehmeqa ji kirinên wan xerabtir in.

 

Maqûlê xwebûnê û saxî û silametiya hebûnê ew e ku mirov "xwe" di nava ax û tirabêlka xwe de bigevizîne, bi herî û xweliya wê serê xwe bişo.

Her ku mirov ava bindestiyê vedixwe mirov hîn bêtir dikeve bin nîrê bindestiyê û hêdî hêdî 'xwe' winda dike û piştî demekê hebûna 'xwe' dikuje/radestî serdestê xwe dike... Û derûn û giyana mirov mîrat dibe... 


Divê mirov bi hişmendiya oxilme tevbigere..

 

Bi rêûresmên (rîtûel) xelkê mirov nikare xwe û derûna xwe pak bike.

Li kaviliya derûnê de li qirê hiş de mirov ketine bin agirê derhişiya xelkê loma moletê nade derûnê û mirov t(p)êgihîştin çê nabe...

Bi vê derûniya melûliyê me qeysa hişmendiya xwe windakiriye.

Gera şîrheramiya nankoriyê li me geriyaye. Xwelîseriyê li nav çavê me kurda ye. Mala me mîrat bûye...

Daw û delingê derûna xwe hildin û bazdin pêşiya derhişiya xwe da ku hişê birîndar derman bikin.

 

Deriyê derûnnasiyê

(Gateway to psychology)

 


Giyan, soul

Derûn, psychology

Hişmend, conscious

Derhişî, unconscious

Derûnkol, psychoanalyst

Bed derûn, bad psychology

Hest, emotion

Hevdilî, empathy

Venasîn, cognitive

Venasîna germ, hot cognition

Venasîna sar, cold cognitionteway to psychology)

Derûn: psycho, psyche

Giyan: soul, anima

Hişî: conscious

Xwebûn: self

Hebûn: be, happen

Pergala berevaniyê, defense mechanism

Çareserkarê derûnî, psychotherapist

Bîra derhişiyê, unconscious memory

Comments

Popular posts from this blog

Welatparêzê hêja, Apo (Osman Sebrî)

  Apo : Tu çi dixwazî bipirsî ez ê ji te ra bersivekê bidim. A. : Em ji xwe ra bipeyvin. Apo : Em bipeyvin, serçava.   Bi tevahî şîreta min ji hemî Kurdan ra ev e ku em şerê hev nekin. Tu carî nayê bîra min û nakeve 'eqlê min ku miletek gî li ser fikrekê here . Gava here, me'na xwe keriyek pez e, ne tiştekî din e . Divê em her kes bi fikra xwe xizmetê welatê xwe bikin. Rêya xizmetê welat ev e ku em şerê hev nekin. Yek dikare mîna te nefikire, tu jî dikarî mîna wî nefikirî. Ne şert e ku bibê: "Na, illa bila mîna min bifikire, ya bila mîna ê din bifikire". Bila mîna xwe bifikire, lê ji bo welatê xwe û ji zarokên xwe ra dîsa ez vê wesiyetê dikim: "Wek xwe bifikirin, bes xizmetê welatê xwe bikin, bi 'eqlê xwe û bi fikra xwe". Gava ez bînim merivekî mecbûr bikim ku were mîna me bifikire, ew fikra ne tiştekî rast e. Lê, mîna xwe bifikirin. Em dikarin bêjin: "Ji me ra baş be, xirabiya me meke, bira em birayê hev bin". Eva mumkun e. Lê, a keti...

DERÛNNASÎ (PSYCHOLOGY)

  Derûnnasî lêkolîna zanistî ya hiş (mind) û reftarê (behavior) ye. Mijarên wê tevger, reftar û diyardeyên hişmendî (conscious phenomena) û derhişî (unconscious phenomena) ên mirov û ajalan û pêvajoyên hiş (mental processes) ên weke ramandin (thoughts), hest (feelings), nihiçk (drive) û handanê (motives) vedihewîne. Derûnnasî dîsîplîneke akademîk a berfireh e ku sînorên wê sînorên zanistên xwezayî (natural sciences) û civakî (social sciences) derbas dike. Derûnnasên zindewerî (biological psychologists) hewl didin ku taybetmendiyên derketî yên mêjî fêm bikin û vê dîsîplînê bi zanista mêjî norozanistê (neuroscience) ve girê bidin. Weke zanyarên civakî (social scientists), armanca derûnnasan jî ew e ku tevger û reftarên takekesan (individuals) û koman fêm bikin. Pisporekî pîşeyî an jî lêkolerek ku di vê dîsîplînê de dixebite weke derûnnas (psychologist) tê binavkirin. Hin derûnnas dikarin weke zanyarên reftarî (behavioral scientists) an jî zanyarên venasînî (cognitive scientists) ...

ŞÊX SEÎDÊ KAL Û DERÛNHÊZÎ

Destpêk Di dîroka neteweyên bindest de, serok û rêberên neteweyî xwedî roleke taybet û girîng in di avakirina hişmendiya neteweyî û geşkirina tevgerên rizgarîxwaz de. Di nav kurdan de jî serokên wekî Şêx Seîd, bi mêrxasî û dilsoziya xwe, bûne stêrkên geş ên dîroka kurd û Kurdistanê. Lêbelê, çîroka şêxê me tenê ne çîroka serkeftin û qehremaniyê ye, herwiha çîroka êş, xwefiroşî û nakokiyên navxweyî ye jî. Ev rewş, di derûniya civaka kurdî de birînên kûr û giran çêkirine ku heta îro jî bandora wan li ser civaka kurdî heye. Di vê nivîsê de, em ê hewl bidin ku ji hêla derûnî ve rewşa pîr û pêşengên kurd Şêx Seîdê kal li ser civakê binirxînin ku çawa wî di serdema xwe de li hember pergala serdest serî hildaye û di dawiyê de bûye semboleke berxwedanê di nav kurdan de. Herwiha em ê li ser wê yekê jî rawestin ku çawa civaka kurdî îro li hember vê mîrateya dîrokî û derûnî radiweste û çawa ev yek bandorê li ser siberoja kurdan dike. Di dîroka kurd û Kurdistanê de kesayetiyên hêja û girîng g...