Brahîmê Alûcî براھیمێ ئالووجی

(Ceribandinek) Destpêk Aştî tenê nebûna şer û pevçûnê nîne. Di zanista aştiyê de, du cureyên sereke yên aştiyê hene ku ji hev cuda ne: Aştiya neyînî (negative peace) û aştiya erênî (positive peace). Ev pêwendiya navbeynî ji aliyê lêkolerê navdar Johan Galtung ve hatiye pêşkêşkirin û bûye bingeha bîrdoziya nûjen ya aştiyê. Aştiya neyînî bi tenê nebûna tundiya rasterast a fizîkî ye, lêbelê aştiya erênî ji vê yekê gelek firehtir e û hebûna dadmendiyê, mafan û jiyana bi azadiyê ji bo hemû kesan vedihewîne. Meseleya kurd û daxwaza azadî û mafên wan di çarçoveya bîrdoziya aştiyê de weke mînakeke giranbuha ya asteng û dijwariyên gihîştina aştiya erênî tê xuyakirin. Di nav çar welatan de belavbûna kurdan û şerê ku ji sed salî zêdetir berdewam e, cudahiya navbera aştiya neyînî û aştiya erênî bi awayekî zelal nîşan dide. Rewşa niha ya Kurdistanê di parçeyên cihêreng de mînakên cuda yên van her du cureyên aştiyê pêşkêş dike. Aştiya Neyînî Aştiya neyînî asta aştiyê ya herî kêm e ku bi ...

Destpêk Hest yek ji mijarên herî girîng ên derûnnasiyê ye ku di jiyana me ya rojane de cihekî taybet dagir dike. Dema ku em li jiyana xwe ya rojane dinêrin, em dibînin ku hemû kiryar û biryarên me bi rasterî ji hêla hestan ve têne rêberîkirin. Ji bo nimûne, dema ku em bi kesekî re hevdîtinê dikin, hestên me yên weke dilxweşî, tirs an jî nîgeranî (rageşî) diyar dikin ka em ê çawa tevbigerin. Armanca vê vê nivîsê ew e ku bi awayekî hêsan bi cihana aloz a hestan re me hev-nas bike û fêm bikin bê ka ev hêzên navxweyî çawa li ser jiyana me bandorê dikin. Hest ne tenê ezmûnên takekesî ne, lê di heman demê de ew mekanîzmayên bingehîn ên jiyana civakî ne jî. Ew me dibin digel hevalan, malbat û civakê. Ew alîkariya me dikin ku em fêm bikin ka takekesên din çi hîs dikin û me digihînin wan rewşan ku em dikarin bi wan re hestdarbûnê parve bikin. Pênase û Bingehên Hestan Hest bi îngilîzî (emotion) tê gotin, ezmûnek e ku taybetmendiyeke wijdanî tê de heye û di bingeha xwe de derûnî ye. Dem...

Destpêk Di nav salan de, zanîna derbarê bandora muzîkê ya li ser mirovan de zêde bûye. Lêkolerên nû vê carê dikevin qada balkêş a têkiliya di navbera muzîk û mîkrobiyomê laş de. Mîkrobiyom koma hemû mîkroorganîzmayên ku di laşê mirovan de dijîn e û roleke girîng di tendirustiya me de dilîze. Pirsiyara sereke ev e: Gelo muzîk dikare li ser van mîkrobên biçûk yên ku di nav laşê me de dijîn bandorê bike? Lêkolînên nûjen nîşanî me didin ku muzîk ne tenê li ser rewş û hestên me bandorê dike, herweha dikare li ser têkiliya navxweyî ya laşê me jî veguhertinê çêke. Di vê nivîsê de, em ê li ser van dîtinên nû bisekinin û bibînin ka çima Mozart di nav van lêkolînan de cihekî taybet digire. Dîtin Lêkolerên Çînî bi çend ceribandinên cuda li ser mişkan dîtin ku muzîk bandoreke erênî li ser mîkrobiyoma (microbiome) hûr û rêviyan dike. Dema wan "Flute Quartet in D Major" ya Mozart ji mişkan re lêdan, asta bakteriyên fêdeyî yên weke Lactobacillus di hûr û rêviyên wan de zêde bû. Ev...

(Ceribandinek) Heyfhilanîn di çavkaniya xwe de ne tenê tevgerek an jî reftareke hestî (emotion) ya hêsan (sade) e. Ev diyarde, di heman demê de weke ezmûneke hestî ya kûr û rêzikeke sinc û rewiştê (moral) ya tevlihev xwe nîşanî me dide. Dema mirov li ser bingehên heyfhilanînê disekine, tê fêmkirin ku ew tiştê ku vê hestkirinê bi cih dike û ew bi vî awayî hêz û şiyandar dike, ne tenê kirina xerab ku li hemberî mirovî hatiye kirin e. Ev hêz û şiyan, ji hesta kûr a êş û bêdadiyê tê ku mirov di qûncika dilê xwe de weke tiştek giran û rageş vedijî û bi xwe re digerîne. Di vê çarçoveyê de heyfhilanîn, ne tenê bersiveke mekanîkî an jî refleksîf li ser tundiyê (violence) ye ku li hemberî mirovî hatiye kirin. Ew, di heman demê de hewldaneke kûr û peljen a ji bo watedarkirina serborî ye - hewldanek ku tê de mirov dixwaze ew tiştê ku pê ra qewimî dîsa bîne nav çarçoveyeke watedar û fêmkirinê. Ev, di heman demê de deng, berdana birînekê ye ku di nav dilê mirovî de vekiriye û bandorên xwe yê...