Brahîmê Alûcî براھیمێ ئالووجی

Nicolas de Staël (1914-1955), yek ji girîngtirîn şêwekarên modern ên sedsala 20em tê hesibandin. Ev şêwekarê fransî yê bi eslê xwe ûrûs, bi lêbûna sînorên di navbera hunera razber û fîgûratîf (nîgarî) de, şêwazeke xweşik û taybet pêş xist. Şêwaza hunerî û bandorên wî Hunera De Staël, ji sêwirandina saf dest pê kir û bi demê re ber bi xemilandinê ve çû. Di demên pêşîn de ji tevgerên hunera razber a Ewropayê bandor girt, lê bi demê re şêwazeke xweşik û taybet pêş xist ku bi rengek dilsoj û bi awayekî hest û dilnazdar reng û teşe bikar anî. Di wênesaziyê de bi qalindiya qalikên boyaxê û bi darikên firçeyên fireh, kompozisyonên enerjîk û livok çêkir. Bi taybetî bikaranîna rengan, yek ji taybetmendiyên herî zelal ên hunera wî bû. Carinan bi rengên geş û zindî berhemên şîkar û dînamîk çêkir, lê di demên melankolîk de bi paletên rengên tarî û giran xebitî. Jiyan û dûrahiya hest û dilnazdar a hunerê Jiyana De Staël, bi awayekî dramatîk û bi haleteke giyanî ya ku bi awayekî mezi...

OpenAI, bi geşedanên xwe yên di qada teknolojiya hişê çêkir – HÇ (artificial intelligence - AI) de, modelên nû yên 03 û 03-biçûk weşand. Ev modelên nû, ji bo çareserkirina arîşe û pirsgirêkên tevlihev û ramana mantiqî ya mîna mirovan, ji modeleke din ya nûjen a zimanê xwezayî çêtir in û di destpêka sala 2025an de dê bên bikaranîn. Modela nû ya hişê çêkirî ya OpenAI, bi navê o3, li ser ezmûnek taybet a ramana hişê çêkirî bi navê "ARC Challenge" pileke bilind a nû destkeft. Ev encam, hin hezkirên hişê çêkirî şande ku raman o3 gihiştiye ramana hişê giştî yê çêkirî – HGÇ (artificial general intelligence - AGI). Lêbelê, herçend rêxistinên ARC Challenge vê serkeftinê wekî gavê mezin binav kirin, ew hişyariyê san ku o3 hêj ji bo xelata mezin a pêşbaziyê nehatiye hilbijartin û ev tenê gaveke li ser rêya HGÇ (AGI) ye. HGÇ, termek e ji bo ramana hişê çêkirî ya hîpotetîk a siberojê ye ku bi zêdehiyê mîna mirovan e. Modela 03, wekî yek ji hêza herî mezin a ramana hişê çêkirî ya OpenA...

  (ceribandinek) Di nav pêvajoyên dîrokî yên mirovahiyê de, nûşiyan û berxwedan wekî diyardeyeke derûnî, civakî û sîyasî her tim hebûye. Ji destpêka dîrokê heta îro, mirov li dijî zilm, bindestî, û kontrola hêzên zordar ber xwe dane. Lê derûniya nûşiyan û berxwedanê, wekî qadeke zanistî ya akademîk, hêj jî nû û geş tê vekolan. Ev qad ne tenê li ser mekanîzmeyên derûnî yên mirov di rewşên zordar de disekine, lê herwiha li ser têkiliya civakî, çandî, û sîyasî jî xebatê dike. Di vê nivîsê de, em ê li ser derûniya nûşiyan û berxwedanê, têgihên wê yên nû, û bandorên wê yên civakî û derûnî bisekinin. Nûşiyan û Berxwedan Nûşiyan û berxwedan ne tenê kiryareke fizîkî, lê herwiha pêvajoyeke derûnî ya gelek aloz û tevlihev e. Di nav civakan de, mirov bi awayên cuda nûşiyane û   li ber xwe dane. Carinan bi şer û çekdarî, carinan bi îtaetnekirin   û carinan jî bi xweparastineke derûnî.   Ev pêvajoyên cuda ne tenê bi awayên şerê fizîkî ve girêdayî ne, lê herwiha bi awayên ...

DeepSeek, modeleke nû ya Hişê Çêkirî (HÇ) ya ji aliyê şirketeke Çînî ve hatiye geşkirin û pêşxistin, û pir zû di cîhana teknolojiyê de deng vedaye. Ev model ku weke DeepSeek R1 tê zanîn, bi taybetî ji ber du sedeman balê dikişîne: Performansa wê ya bilind û mesrefa wê ya kêm. DeepSeek dibêje ku modela wan bi qasî ChatGPT ya OpenAIyê baş e, heta dibe ku ji wê jî çêtir be. Lê ya herî balkêş ew e ku wan ev model bi tenê bi 6 milyon dolarî çêkiriye, di demekê de ku şirketên din bi gelemperî 100 milyon dolar an zêdetir ji bo afirandina modeleke weha xerc dikin. Vê geşedan û pêşveçûnê bandoreke mezin li ser bazara HÇyê kir û bû sedema daketina nirxê parên (stocks) şirketên mezin. NVIDIA bi tenê 600 milyar dolar ji sermayeya xwe ya bazarê (market capital) winda kir. Tiştekî balkêş ev e ku sînorkirinên teknolojîk ên DYAyê yên li ser Çînê, encameke berevajî dan. Dema ku DeepSeek nikaribû bigihîje çîpên (chips) herî nûjen, wan rêyên alternatîf dîtin. Li şûna bikaranîna çîpên NVIDIA H100 yê...

  Aqil xemla mirov e. Av di kûzê xwe de, dicemide. Ax û ox xwişk û bira ne. Axîn ji dilê kûr tê. Bav çi bike, law wê bike. Bayê azadiyê ji çiyan tê. Bê şol titişt çênabe. Bê zehmet, kes naxwe namet. Bêhna gulê bi bayê re belav dibe. Beq nequre dê bidire. Beq qedrê beqan, şivan qedrê şivanan dizanin. Berf çiqasî zêde be, bihar ewqasî xweş e. Berf hemû şopan dinixumîne. Berx bi şîrê diya xwe mezin dibe. Berxê bê dê gur dixwe. Bextê reş, ji mirinê xirabtir e. Bi xebatê hesin dibe derzî. Bihar hat, zivistan hilat. Ciwaniyê zanîba, kaliyê kanîba. Çel carî bipîve, carekê bibire. Çîroka berfê spî ye. Çiyayê bilind bê berf nabe. Çiyayê dûr hêşîn xuya dikin. Çiyayên bilind ji ewrên xwe natirsin. Çûkê çûk e hêlîna xwe çêdike. Dar bi koka xwe şîn dibe. Dar bi pelên xwe, mirov bi zimanê xwe tê naskirin. Dar li ser koka xwe hêşîn dibe. Dara mezin siya wê jî mezin e. Darê zorê zû dişkê. Das û mas, em ji hevdu xelas. Dawet, bê def û zi...